مقدمه:

امام علی ‌بن موسی‌الرضا (علیه السلام) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام می‌باشند.

ایشان در سن 35 سالگی عهده‌دار مسئولیت امامت و رهبری شیعیان گردیدند و حیات ایشان مقارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختی‌ها و رنج بسیاری را بر امام رواداشتند و سر انجام مأمون عباسی ایشان را در سن 55 سالگی به شهادت رساند. در این نوشته به طور خلاصه، بعضی از ابعاد زندگانی آن حضرت را بررسی می‌نماییم.

نام، لقب و کنیه امام:

نام مبارک ایشان علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهورترین لقب ایشان "رضا" به معنای "خشنودی" می‌باشد. امام محمد تقی (علیه السلام) امام نهم و فرزند ایشان سبب نامیده شدن آن حضرت به این لقب را اینگونه نقل می‌فرمایند: "خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بوده‌اند و ایشان را برای امامت پسندیده‌اند و همینطور (به خاطر خلق و خوی نیکوی امام) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بود‌ند."

۱- قال الامام علىّ بن موسى الرّضا (علیه السلام) :

مَنْ زارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام بِشَطِّ الْفُراتِ، کانَ کَمَنْ زارَ اللهَ فَوْقَ عَرْشِهِ.([۱])

حضرت امام رضا (علیه السلام) فرمود: هر مؤمنى که قبر امام حسین علیه السلام را کنار شطّ فرات (در کربلا) زیارت کند همانند کسى است که خداوند متعال را بر فراز عرش زیارت کرده باشد.

2- کَتَبَ (علیه السلام): أبْلِغْ شیعَتى: إنَّ زِیارَتى تَعْدِلُ عِنْدَاللهِ عَزَّ وَ جَلَّ ألْفَ حَجَّه، فَقُلْتُ لاِبى جَعْفَر (علیه السلام): ألْفُ حَجَّه؟!

قالَ: إى وَاللهُ، وَ ألْفُ ألْفِ حَجَّه، لِمَنْ زارَهُ عارِفاً بِحَقِّهِ.([۲])

حضرت به یکى از دوستانش نوشت: به دیگر دوستان و علاقمندان ما بگو: ثواب زیارت قبر من معادل است با یک هزار حجّ.

راوى گوید: به امام جواد (علیه السلام) عرض کردم: هزار حجّ براى ثواب زیارت پدرت مى باشد؟!

فرمود: بلى، هر که پدرم را با معرفت در حقّش زیارت نماید، هزار هزار (یعنى یک میلیون) حجّ ثواب زیارتش مى باشد.

3- قالَ (علیه السلام): أوَّلُ ما یُحاسَبُ الْعَبْدُ عَلَیْهِ، الصَّلاهُ فَإنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلاهُ صَحَّ ماسِواها، وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّ ماسِواها.([۳])

فرمود: اوّلین عملى که از انسان مورد محاسبه و بررسى قرار مى گیرد نماز است، چنانچه صحیح و مقبول واقع شود، بقیه اعمال و عبادات نیز قبول مى گردد وگرنه مردود خواهد شد.

4- قالَ (علیه السلام): لِلصَّلاهِ أرْبَعَهُ آلاف باب.([۴])

فرمود: نماز داراى چهار هزار در (جزء و شرط) مى باشد.

5- قالَ (علیه السلام): الصَّلاهُ قُرْبانُ کُلِّ تَقىّ.([۵])

  فرمود: نماز، هر شخص باتقوا و پرهیزکارى را (به خداوند متعال) نزدیک کننده است

یکي از نامهاي قرآن کريم، حديث (جديد و تازه) است حضرت رضا عليه السلام در روايتي علت تازگي و جديد بودن قرآن را چنين بيان مي‏فرمايد: شخصي از امام صادق عليه‏السلام پرسيد: علت چيست که قرآن در مواقع نشر و درس چيزي جز تازگي و شادابي نمي‏افزايد؟ 

فرمود: زيرا خداوند قرآن را براي زماني خاص نازل نکرده و همين طور براي مردم زمان معيني نفرستاده است. قرآن در هر زماني جديد و تازه و براي هر قومي تا قيامت نوآوري و تازگي و شادابي دارد (1) .

مورخان ابن ‏سکيت را يکي از راويان امام رضا عليه‏السلام ثبت کرده‏ اند. او که نامش يعقوب بن اسحاق معروف به ابن‏ سکيت است از نوادر روزگار در رشته منطق و ادبيات عرب و از اساتيد و برجستگان و صاحب نظران منطق و قواعد صرف و نحو عربي مي‏باشد. و نظريه‏ها و تحقيقات او هنوز هم زنده و در کرسي‏هاي تدريس مطرح است. وي علاوه بر اين مقام علمي والا، در ميدان اخلاص به امامت و ولايت علي بن ابيطالب عليه‏السلام و امامان از نسل او بدانجا رسيد که در دفاع از اين اخلاص و ارادت جام  شهادت سرکشيد. 

اين عالم و استاد ادبيات که با قرآن انس فراگير داشته فصاحت و بلاغت و نظم آن، هميشه او را شگفت زده کرده بود. روزي به امام هادي عليه‏السلام عرض کرد: 

ما بال القرآن لايزداد علي النشر و الدرس الا غضاضه؟ فقال: ان الله لم يجعله لزمان دون زمان و لا لناس دون کل ناس فهو في کل زمان جديد و عند کل قوم غض الي يوم القيامه(2).

چرا هميشه بر قرآن در هنگام درس و تفسير و انتشار آن، چيزي جز تازگي و نوي، افزوده نمي‏شود؟ 

امام هادي عليه‏السلام در پاسخ به اين سؤال - عينا همان جواب امام رضا عليه‏السلام را به ابن‏ سکيت داده و - فرمود: براي اين که خداوند قرآن را براي زماني معين و مردم دوره خاصي قرار نداده است، بلکه قرآن در هر زماني نو و براي هر ملتي تا روز قيامت تازه و شاداب است.

برگرفته از مقاله عظمت قرآن از دیدگاه امام رضا(ع)

دردمندان رحمت از عرش خدا

نور باران کرده درگاه رضا (ع) 

روز و شب با نام حق سر زنده‏ايم‏

شد وجودش پرتو ايمان ما 

هر کجا خوانيم او را هر جهت‏

از وجودش مي‏دمد در جان ما 

ليک بهر التجا در اضطرار

از رضا (ع) جوئيم درمان بر شفا 

او که از انوار پاک رحمت است‏

مي‏نمايد درد بيماران دوا

 دامنش گيريم و سر بر خاک او

بگذريم آن گه نمائيم التجا

 راهي کوي رضا (ع) گرديم و بس‏

کز نظر بر خاک آرد کيميا

راز دل گوئيم با او در زمان‏

او که باشد هر دلي را آشنا 

حاجتت از عق جان گو چون حکيم‏

با يقين دان زود مي‏گردد روا

منبع: كتاب گل هاي محمدي

زيارت حضرت امام رضا عليه‏السلام در تمام اوقات خصوص ايام

متبرکه از جمعه و اعياد مذهبي و مواليد و وفيات و شهادت ائمه اطهار فضيلت دارد - در اوقات شريفه که به آن حضرت اختصاص دارد فضيلتش بيشتر است:
مانند: 11 ذيقعده (به قولي 11 ذيحجه - 11 ربيع‏الاول - 2 رجب) مولود مسعود آن حضرت - 23 ذيقعده (بعضي روز وفات آن حضرت دانسته‏اند) - 25 ذيقعده دحوالارض - روزهاي چهارشنبه - در تمام ماه رجب افضل است - 6 ماه رمضان ولايتعهدي - شهادت به اختلاف 21 ماه صيام - 28 - 17 - 14 - آخر ماه صفر نقل شده است.

بندگي بر در مردان خدا دين من است‏
خاک راه همه عالم شدن آئين من است‏
طوطيائيست عجب خاک ره اهل نظر
که به دو روشني چشم جهان‏بين من است‏
گر به سگ‏باني اين در بپذيرند مرا
بنده گاه ره حق غايت تمکين من است‏
_ مروج الاحکام‏
بندگي بر در دربار رضا دين من است‏
رفتن خاک ره زائرش آئين من است‏
شکر لله که مقيمم سر کوي شه طوس‏
مهر وي نقش به اين سينه‏ي بي‏کين من است‏
خاکروبي در بارگه آن شه دين‏
باعث مغفرت کرده‏ي ننگين من است‏
برندارم ز گدائي درش هرگز دست‏
چون گدائيش دواي دل غمگين من است‏

منبع:كتاب معارف رضويه